Πριν μερικά χρόνια, φιλοξενούσα δυο φίλους από τη Γερμανία στο σπίτι μου για μερικές μέρες. Επιστρέφοντας από το, σχεδόν υποχρεωτικό, περπάτημα στο κέντρο της πόλης, γύρω στις 23:00, και φτάνοντας στα όρια της γειτονιάς μου, είδα πως οι Γερμανοί άρχισαν να σφίγγονται. Επειδή ήμουν σίγουρος πως το σφίξιμο δεν είχε να κάνει με τους τρεις φραπέδες που είχαμε πιει έκαστος, τους ρώτησα τι συμβαίνει. «Δεν φοβάσαι;», με ρώτησε ο ένας, λίγο πριν πεθάνω στα γέλια στη μέση της Μπιζανίου. Υπ’ όψιν πως δεν μιλάω για Βαυαρούς βουκόλους με Lederhosen απ’ το 1907, αλλά για τύπους που έχουν φτιάξει beats που έντυσαν στίχους όπως το “Nice with the left, nice with the right – the jaw tapper” – ergo δεν αναφέρομαι σε ανθρώπους που δεν έχουν επαφή με αυτό που λένε/λέτε/λέμε «δρόμος». Μαζεύοντας τα κομμάτια μου μετά τα 30 δευτερόλεπτα γέλιου, δέησα να απαντήσω στην ερώτηση με ερώτηση –
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Για να μην παρεξηγούμαι, γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω σε μια πολύ όμορφη γειτονιά της Θεσσαλονίκης, την Παπάφη. Ήσυχη περιοχή, δημοφιλής σε φοιτητές, λόγω της μικρής απόστασης από το ΑΠΘ και το ΠΑΜΑΚ, και τέτοια όμορφα – όπερ σημαίνει πως μάλλον κάτι τους είχε πειράξει τους Γερμανούς για να τους θυμίζει η Παπάφη την Παλαιστίνη, σωστά;
Ναι. Αλλά, όχι. Όχι, αλλά ναι.
Έχω έναν μαθητή στα 38, τον Αχιλλέα, διευθυντή πωλήσεων σε μια κάποια εταιρεία, οικογενειάρχη – κιμπάρης άνθρωπος. Το tattoo με το λογότυπο της GSX-R στο εσωτερικό του αριστερού του δικεφάλου, όπως και οι λόγοι για τους οποίους αποφάσισε να ασχοληθεί με τις πολεμικές τέχνες σ’ αυτήν την ηλικία (και τους οποίους θα μου επιτρέψετε να τους κρατήσω για την πάρτη μου), προδίδουν το ότι ο τύπος έχει περάσει από αυτόν τον περίφημο «δρόμο». Πριν μερικές μέρες, και λίγο πριν την προπόνηση, συζητούσαμε για το πώς συνεχίζει να πηγαίνει για παιχνίδι με τον γιο του σε μέρη που αρκετός κόσμος έχει αρχίσει να αποφεύγει, λόγω κινδύνων [sic]. Συμφωνήσαμε στο ότι ο φόβος για την ίδια σου τη γειτονιά είναι περίεργος.
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Στα μέσα των 90s, ναι – η αδελφή μου, π.χ., είχε λόγους να φοβάται. Επειδή η πολύ τηλεόραση σου πηδάει τον εγκέφαλο, όπως και one rotten apple destroys the whole (or most of) the batch, η Παπάφη (και η ευρύτερη περιοχή, με όμορες γειτονιές – βλ. Φάληρο, χωρίς αυτό να προσδίδει το όποιο street cred σε Hip Hop είδωλα σας, γιατί εκείνη την εποχή ήταν μεταξύ 10 και 13 ετών) είχε τη δική της homegrown «συμμορία», τους Portmen (κι αν ένα δάκρυ κύλησε στο αριστερό σου μάγουλο, πήγαμε μαζί σχολείο – or you read into the whole thing way too much). Από κλοπές και διακίνηση μέχρι φέρμες και τραμπουκισμό, dudes were the real deal. Προσθέστε τη λειτουργία του ΟΚΑΝΑ δίπλα από το Γαλλικό Ινστιτούτο, στο φυσικό σύνορο Παπάφη-Φαλήρου – τη Λεωφόρο Στρατού, και το συμπέρασμα ότι η Παπάφη δεν ήταν στα καλύτερά της εκείνη την περίοδο δεν αργεί να βγει.
Και πάλι για να μην παρεξηγούμαι, δεν λέω πως η Παπάφη στα 90s ήταν Compton – για να μην μου πετάξουν και καν’να κοτρώνι οι πιο ρομαντικοί. Προσκαλώ/προκαλώ, όμως, οποιονδήποτε της γενιάς μου να μου πει πως στα στενά της Παπάφη φύτρωναν ουράνια τόξα και πετούσαν μονόκεροι.
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Τέλη των 90s, μετακόμισα για ένα διάστημα στην Αθήνα. Έμενα κοντά στον Σταθμό Λαρίσσης (και, γαμήστε με – με ΔΥΟ σίγμα), ενώ τη διαδικτυακή μου δόση έπαιρνα από δύο μέρη – το Mocafe στη Μάρνη και το Museum Internet Cafe, Πατησίων με Ηπείρου. Έκανα τη βόλτα μου, συνδυάζοντας το και καλά με άσκηση (καταστρέφοντας τη με τη πίσσα και τη νικοτίνη που εισέπνεα κατά τη διάρκεια του βαδίσματος), έμπαινα στο Undernet από το mIRC και ήμουν κύριος. Ωραίος και χαλαρός, κατέβαινα την Ηπείρου και γυρνούσα στο σπίτι μου, για να καώ με το Cubase (όχι ότι σας νοιάζει, αλλά ήθελα να το πω/γράψω/whatever). Ομολογουμένως, δεν είδα κανέναν μονόκερο ποτέ, αλλά δεν μου επιτέθηκε και καμμιά (και, γαμήστε με – με ΔΥΟ μυ) στρατιά Uruk-hai.
Και, boom...
Στο πάλαι ποτέ αγαπημένο δρομολόγιο (heh), «στάση» Ηπείρου και Γ’ Σεπτεμβρίου, δολοφονήθηκε ένας άνθρωπος – επιστήμονας, πατέρας, άνδρας, Έλληνας και τέτοια, δεν έχει σημασία – από τρία… Κάτι. Κάτι, γιατί άνθρωποι… Χέσε με. Κάτι, γιατί ζώα… Ε, όχι.
Δηλωμένη παρέκβαση:
Πριν προλάβουν διάφοροι θεωρητικά πιο προοδευτικοί από εμένα θεωρητικοί (γιατί από πράξη, καληνύχτα) και τέτοια να μου πουν ότι «η μετανάστευση και οι άσχημες συνθήκες που αντιμετωπίζουν άτομα που ήρθαν εδώ για να βρουν ένα καλύτερο αύριο τους εξωθεί στην εγκληματικότητα – είναι κι αυτοί άνθρωποι» (there, I said it for you – OK, faggots?), ο άνθρωπος θα κλέψει για να φάει (και να ταΐσει). Αυτός που σκοτώνει «για πλάκα» (for the lack of a better phrase), δεν είναι άνθρωπος – ή, τουλάχιστον, αφήστε με να μην τον θεωρώ εγώ άνθρωπο (περισσότερα μια άλλη φορά).
</παρέκβαση>
Και ακούω, λοιπόν, μέσω τηλεόρασης και συναφών πηγών, τους κατοίκους της γειτονιάς να μιλάνε για την υποβάθμιση της περιοχής, τους κινδύνους και όλα τα παρεμφερή. Ακούω, επίσης, πως ο δολοφονημένος ήταν υπέρμαχος της γειτονιάς του κτλ..
Rewind, selektah...
“[...] ο φόβος για την ίδια σου τη γειτονιά είναι περίεργος.”
OK, bring me back.
Θα μου επιτρέψετε να μην κατέχω ιδιαίτερα τα των Ολυμπιακών Παιχνιδιών (γιατί το να μιλάμε για Αγώνες πια είναι αστείο – κι αν διαφωνείτε, sue me; it’s Olympic GAMES) του 2004, γιατί πέρασα μεγάλο μέρος της χρονιάς εκτός Ελλάδας. Απ’ όσο έχω καταλάβει, και διορθώστε με αν κάνω λάθος, το κέντρο των Αθηνών είχε γίνει τζάμι, και γαμώ – γιατί έπρεπε να δείξουμε ότι είμαστε γενικά γαμάτοι. Ξαναλέω πως δεν έχω σαφή εικόνα και ενδέχεται να είμαι way off, αλλά μάζεψαν τους πάντες και τα πάντα, βέβαια μόνο μέχρι το τέλος της Ολυμπιάδας, οπότε και δεν υπήρχε πια λόγος να φαινόμαστε τόσο γαμάτοι μάλλον. Fast forward στο πρόσφατο γεγονός - οι άνθρωποι δηλώνουν πως υπάρχει γκετοποίηση και φοβούνται να περπατήσουν στη γειτονιά τους.
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Ας πούμε ότι εγώ δεν είχα πρόβλημα με τους Portmen – είτε επειδή με τους μισούς πηγαίναμε στο ίδιο σχολείο κάποτε, είτε για whatever (και το whatever το κρατάω κι αυτό για πάρτη μου – it’s a bitch, ain’t it?). Ας πούμε ότι με το squad που μαζευόταν στον ΟΚΑΝΑ και στο παραδιπλανό Πεδίο του Άρεως (σ.σ.: ναι, Πεδίο του Άρεως – έτσι λέγεται το υπεργαμάτο πάρκο απέναντι από το Γ’ Σώμα Στρατού – much respect στη Σοφία Βέμπο, αλλά - ναι) δεν με ενόχλησε ποτέ, γιατί ο Κώστας ο Εητζάκιας με είχε δει στην τηλεόραση και γούσταρε.
Αρκετοί θα έχετε δει το επεισόδιο αυτό του Κόκκινου Κύκλου (σ.σ.: είμαι groupie του Πάνου Κοκκινόπουλου, kthnxbye), ενώ οι περισσότεροι θα ξέρετε πως οι ιστορίες βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα. Θυμηθείτε την υπόθεση της Ελένης Φωτιάδου (google it) και συγκρίνετε την εικόνα. Πάρτε τώρα κι ένα από αυτά τα «στέκια τοξικομανών», όπου έδρασε σαν πραγματικός shinobi η Ελένη Φωτιάδου και για τα οποία θα διαβάσετε στα reports – Πεδίο του Άρεως ή «Ηρακλειώτης», όπως το λέγαμε κάποτε (και ξαναλέω πως αν το όνομα σας θυμίζει κάτι, αυτό δεν προσδίδει κανένα street cred σε άτομα που ήταν γύρω στα 12 τότε).
Ναι, δεν υπήρχαν ουράνια τόξα και μονόκεροι στη γειτονιά μου στα 90s.
Τι συνέβη στην Παπάφη, όμως, και δεν ξεκίνησε η γκετοποίηση; Αφ’ ενός, οι περισσότεροι Portmen πέθαναν (σκληρό, αλλά – oh, well), αφ’ ετέρου…
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Ο κόσμος αρνήθηκε να φύγει απ’ τη γειτονιά. Είτε επειδή είναι περιοχή μικρομεσαίων, είτε επειδή είναι η περιοχή τους. Σιγά-σιγά, άρχισαν να μετακομίζουν περισσότεροι φοιτητές, περισσότερες οικογένειες εργαζομένων και η Παπάφη έγινε το θεϊκό μέρος που ήταν και στα 80s (ναι, είμαι κολλημένος με τη γειτονιά μου – ναι, ξεπεράστε το). Και πάλι πριν προλάβουν τα wannabe προοδευτικά κοράκια να μου προσάψουν γραφικές κατηγορίες και να μου κολλήσουν ταμπέλες, note this – οι Portmen ήταν Έλληνες. Ο (υποθέτω μακαρίτης πια) Κώστας ο Εητζάκιας ήταν Έλληνας. Η αύξηση της εγκληματικότητας στην περιοχή στα 90s δεν ήταν «έργο» μεταναστών – ήταν έργο Ελλήνων. Η γκετοποίηση δεν θα ερχόταν από την εισροή ξένων, αλλά από την αδράνεια των Αρχών. Στο Πεδίο του Άρεως, π.χ., υπήρχε και υπάρχει πάντα περιπολικό – ενίοτε ολόκληρη κλούβα. Αν οι τύποι δεν έβλεπαν τι γίνεται κυριολεκτικά δίπλα τους, πάω πάσο. Αλλά έβλεπαν…
Η Βαλαωρίτου ήταν κάποτε «σκοτεινό» μέρος, ήταν και η Ασφάλεια εκεί, δεν είχε τίποτα για να κάνεις προς τα μέρη εκείνα. Η αντικειμενική αξία των ακινήτων στην περιοχή πήγε τόσο στον διάολο που κτήρια (με ήτα, γαμήστε με) δόθηκαν για το τίποτα. Αυτά μέχρι πριν κάποια χρόνια. Τραβήξτε για μια βόλτα στη Βαλαωρίτου σήμερα – το πιο hot (wannabe πλέον) εναλλακτικό μέρος της πόλης (και μόλις συνειδητοποίησα ότι «ακούστηκα» σαν διαφήμιση – επιτρέψτε μου να ξεράσω λίγο μέσα στο στόμα μου).
ΟΚ, ΟΚ… Λέω μαλακίες. Θυμίστε μου λίγο τί ήταν τα Λαδάδικα κάποτε – circa late 80s. Ναι, μπουρδέλο. Πόσο έπεσαν οι τιμές των ακινήτων εκεί; Ναι, τόσο. Τι έγινε στα Λαδάδικα στα 90s; Ναι, αυτό. Ξαναπείτε με μαλάκα τώρα. Α, ναι – sorry, δεν μπορείτε.
Το φτωχό μου μυαλό λέει πως κάτι τέτοιο θα γινόταν και στη γειτονιά μου. Αλλά το όποιο σχέδιο πήρε τα παπάρια μου, γιατί –
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Τι θέλω να πω με αυτές τις σχεδόν τέσσερις Α4 (τις οποίες διαβάζετε από την οθόνη σας);
Θέλω να πω πως ο Αχιλλέας έχει δίκιο. Καλά κάνει και παίζει ακόμα με τον γιο του σε μέρη που άλλοι θεωρούν «επικίνδυνα». Ο Αχιλλέας, και ο κάθε Αχιλλέας, θέλει να παραμένει εκεί για να μην γίνουν όντως επικίνδυνα. Ο δολοφονημένος 44χρονος υπερασπιζόταν την παραμονή στη γειτονιά του – και, δυστυχώς, το πλήρωσε. Αλλά δεν φοβόταν. Δεν φοβόταν για το ότι οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων της περιοχής πάνε στον διάολο (και κάντε μου μήνυση για επανάληψη), δεν φοβόταν ότι θα έπρεπε να πουλήσει (ή whatever) το σπίτι του εκεί για δυο δραχμές. Θέλω να πιστεύω πως δεν φοβόταν την γκετοποίηση, γιατί είχε τα καρύδια να της αντιστέκεται.
Οι περιοχές δεν γκετοποιούνται από μόνες τους. Οι περιοχές δεν γκετοποιούνται επειδή μαζεύονται μετανάστες, εγκληματικά στοιχεία, whatever. Η γειτονιά σου γκετοποιείται όταν αρχίζεις να φοβάσαι μέσα της.
Ο φόβος φυλάει τα έρμα, αλλά – hey... Είναι η γειτονιά σου. Για το ποιοι και πως θέλουν να την γκετοποιήσουν… Δεν ξέρω, κάντε τις πράξεις – αλλά, that’s just me.
Ναι, είχα πεθάνει στα γέλια όταν με ρώτησε ο Γερμανός αν φοβάμαι. Πιστεύω πως όποτε ρωτούσαν τον Μανώλη Καντάρη το ίδιο, αυτός απαντούσε –
«Να φοβάμαι; Στη γειτονιά μου;»
Flame on.
